Thành phần mỹ phẩm có thể gây rối loạn nội tiết

Các thành phần mỹ phẩm gây rối loạn nội tiết (Endocrine Disrupting Chemicals - EDCs) là những hợp chất tự nhiên hoặc tổng hợp có khả năng can thiệp vào hoạt động của hormone trong cơ thể người. Những chất này có thể bắt chước, ngăn chặn hoặc làm thay đổi tín hiệu hormone, gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe. Do vai trò then chốt của hormone trong việc điều hòa các chức năng sống, việc tiếp xúc với các chất gây rối loạn nội tiết là mối quan tâm lớn của cộng đồng y tế và khoa học.

Thành phần mỹ phẩm gây rối loạn nội tiết

Hệ nội tiết là gì?

Hệ nội tiết bao gồm các tuyến nội tiết nằm rải rác khắp cơ thể, sản sinh ra các hormone – những chất truyền tín hiệu điều phối nhiều chức năng quan trọng như tăng trưởng, chuyển hóa, sinh lý và sinh sản. Hormone di chuyển qua hệ tuần hoàn và hoạt động ở nồng độ cực thấp. Chính vì vậy, bất kỳ sự thay đổi nhỏ nào về mức độ hoặc hoạt động của hormone cũng có thể gây ra hậu quả sinh học nghiêm trọng.

Nguy cơ rối loạn nội tiết từ mỹ phẩm

Con người tiếp xúc với các hóa chất rối loạn nội tiết như thế nào?

Các chất gây rối loạn nội tiết có mặt trong nhiều sản phẩm tiêu dùng hàng ngày như mỹ phẩm, bao bì thực phẩm, đồ chơi, thảm trải sàn và thuốc trừ sâu. Trong lĩnh vực làm đẹp, các thành phần mỹ phẩm gây rối loạn nội tiết thường hiện diện trong sơn móng tay, dầu gội, sữa rửa mặt, kem chống nắng hoặc sản phẩm chăm sóc cá nhân. Người tiêu dùng có thể tiếp xúc với các EDCs qua đường hô hấp, tiêu hóa, da và nước.

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ, việc đọc kỹ thành phần sản phẩm và tránh các hóa chất độc hại trong mỹ phẩm là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe nội tiết.

Những hóa chất phổ biến có khả năng gây rối loạn nội tiết

Theo Hiệp hội Nội tiết, có khoảng 85.000 hóa chất nhân tạo đã được xác định, trong đó gần 1.000 chất bị nghi ngờ hoặc đã được chứng minh có khả năng gây rối loạn nội tiết. Một số chất tiêu biểu bao gồm:

Ảnh hưởng của phthalates đối với sức khoẻ

• Atrazine: Thuốc diệt cỏ sử dụng phổ biến trong nông nghiệp.

• Bisphenol A (BPA): Có mặt trong bao bì thực phẩm, đồ nhựa, và nhiều vật dụng gia dụng. Tác hại của BPA bao gồm rối loạn nội tiết, tăng nguy cơ ung thư và rối loạn chuyển hóa.

• Dioxin: Sản phẩm phụ từ quá trình sản xuất công nghiệp, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ miễn dịch và nội tiết.

• Perchlorate: Tồn tại trong nước ngầm, ảnh hưởng đến tuyến giáp.

• PFAS: Nhóm hóa chất dùng trong chảo chống dính, vải chống thấm và bọt chữa cháy, liên quan đến rối loạn chuyển hóa và khả năng sinh sản.

• Phthalates: Là thành phần phổ biến trong mỹ phẩm và bao bì thực phẩm. Ảnh hưởng của phthalates đến sức khỏe bao gồm rối loạn sinh sản, dậy thì sớm và giảm miễn dịch.

• Phytoestrogens: Estrogen có nguồn gốc thực vật như trong đậu nành, có thể gây rối loạn nội tiết nếu tiêu thụ quá mức.

• PBDE: Chất chống cháy trong nội thất, liên quan đến rối loạn phát triển thần kinh.

• PCB: Bị cấm nhưng vẫn tồn tại trong môi trường do tồn dư lâu dài.

• Triclosan: Có trong xà phòng, kem đánh răng kháng khuẩn, có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp và kháng kháng sinh.

Những con đường tiếp xúc phổ biến với EDCs

Các hóa chất độc hại trong mỹ phẩm và thực phẩm có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống, hít thở, hoặc hấp thu qua da. Đặc biệt, nhiều thành phần mỹ phẩm như phthalates, BPA, hoặc triclosan hiện diện trong sản phẩm làm đẹp hằng ngày, khiến người dùng tiếp xúc lặp đi lặp lại. Ngay cả liều lượng rất thấp cũng có thể gây ảnh hưởng do hệ nội tiết hoạt động cực kỳ nhạy cảm.

Tác động của EDCs đến hoạt động nội tiết

Khi vào cơ thể, các thành phần gây rối loạn nội tiết có thể:

• Gây rối loạn nồng độ hormone tự nhiên

• Bắt chước hormone, làm rối loạn hệ thống điều hòa nội tiết

• Làm thay đổi cơ chế tổng hợp hoặc phân giải hormone

Những ảnh hưởng này có thể dẫn đến rối loạn chuyển hóa, thay đổi hành vi, giảm khả năng sinh sản và tăng nguy cơ mắc bệnh mạn tính.

Bảo vệ sức khoẻ tránh edcs trong mỹ phẩm

Tóm lại: Thành phần mỹ phẩm gây rối loạn nội tiết là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được quan tâm. Để giảm nguy cơ, người tiêu dùng nên đọc kỹ nhãn sản phẩm, tránh sử dụng sản phẩm chứa BPA, phthalates, triclosan và các hóa chất độc hại khác. Sự hiểu biết và lựa chọn thông minh là cách tốt nhất để bảo vệ hệ nội tiết và sức khỏe lâu dài.